De Keizer
De Keizer
Dit pand, De Keizer, waarvan de ouderdom niet bepaald kan worden, hoewel het pand al bestond toen er in 1807 een herberg gevestigd werd is een van de oudste nu bestaande cafe’s in Gemert. Sindsdien is het wel meerdere malen ingrijpend verbouwd. Gemert heeft altijd veel kroegen gehad, in de vijftiger en zestiger jaren van de 19e eeuw waren er maar liefst veertig panden met een tap en/of slijtvergunning, waarvan er drie hun eigen bier brouwden. Dit op een bevolking die in 1840 zo’n 4.400 man telde. De Keizer betrok zijn bier van de naastgelegen herberg In de ridder Sint Joris, eeuwenlang the place to be. Helaas is het pand afgebrand en staat er nu het Gemeentehuis Gemert- Bakel. De reden dat in Gemert de drank met zo’n overvloed vloeide heeft weer te maken met haar status aparte. In de Tachtigjarige Oorlog spoelde het oorlogsgeweld met grote regelmaat door het eeuwige grensgebied Brabant en als klein vrij staatje onder de directe leiding van de machtige religieuze ridderorde De Duitse Orde bleef Gemert hier redelijk van gevrijwaard en kreeg een minder grote deuk in haar welvaart terwijl het nabijgelegen Helmond volledig verpieterde. Veel vluchtelingen trokken de rivieren over, maar ook veel trokken naar Gemert, zoveel zelfs dat de Duitse Orde in 1569 een poortergeld instelde, je mocht alleen in Gemert komen wonen als je 18 gulden voor dat voorrecht kon betalen. In 1587 werd er een school gesticht in Gemert, de Latijnse School en om het geld daarvoor bij elkaar te krijgen werd marktrecht vergeven. Gemert kon voortaan haar eigen markt voeren en de handel bloeide, waaronder ook de brouwerijen. Er was zelfs zoveel reuring in Gemert dat in 1696 een verbod op bordelen en prosititutie werd uitgevaardigd. De naam Hopveld, een wijkje dat tegenover dit pand ligt, naast het Kasteel van de Duitse Orde herinnert hieraan. Hop is namelijk een kruid dat sinds de 14e eeuw in de bierbrouwerij wordt gebruikt in dit deel van Nederland. Daarvoor werden allerlei kruiden en stokerijen gebruikt om de smaak te verbeteren, gruit genaamd, hoewel die vaak ook wettelijk verboden werden want minder hygienisch of ronduit giftig. Hop was wel altijd toegestaan, het bedierf de gezondheid niet en zorgde voor een betere houdbaarheid. In Nederland was gagel lange tijd een heel populair kruid voor in het bier. Gruit kocht je van een gruitmeester in het gruithuis, zo kon de stad makkelijk belasting heffen. Ook hop werd gruit genoemd en je kocht het bij de gruitmeester. De hop van het hopveld in Gemert zal gretige aftrek hebben gehad. De herberg De Keizer was ook lange tijd een tramhalte, net zoals de herberg Koksehoeve. Dat het de meest centraal gelegen halte van Gemert was zal de zaken zeker geen kwaad hebben gedaan.
Bronnen:
A. Otten, Alles te koop: Geschiedenis van de middenstand in Gemert, 1992, Heemkundekring de Kommanderij, Gemert
A. Otten, Geschiedenis van herberg en logement ‘De Keizer’, Gemerts Heem 2005, nr. 1, p. 3-14, Heemkundekring de Kommanderij, Gemert
A. Swinkels, P. Zwaal, Bavaria: Biografie van een brouwerij en een familie uit Lieshout, 2008, Bavaria N.V., Lieshout
J. Winkelmolen, 'In Gimmert hebbe ze 'm gaer': 100 jaar Gemertse cafe's in woord en beeld, Gemert in Beeld nr. 15, Heemkundekring de Kommanderij, Gemert
