Versie van 19 sep 2011 om 11:56

Archeologische opgraving Watermolen in Gemert

Sinds lange tijd dachten de mensen dat in de buurt van de Molenstraat ook daadwerkelijk een molen had gestaan. In 1998 is dit vermoeden bevestigd via een archeologisch onderzoek. Er zijn houten onderdelen van de molen en fragmenten van maalstenen gevonden. Het gaat om een Middeleeuwse watermolen. Ze stond op de Peelrandbreuk langs het beekje De Rips. Het hoogteverschil van de Peelrandbreuk zorgde voor voldoende waterkracht om de molen te laten draaien. Zulke plaatsen waren zeldzaam in de platte moerassige Peel.

De molen werd al in 1326 vermeld in een brief van de Heer van Gemert. Daarmee zou het de oudste Gemertse molen zijn. Dat is ook logisch, watermolens bestonden al langer dan windmolens. Rond de 12e eeuw werden de windmolens ontdekt en deze verspreidden zich door Europa. Windmolens functioneerden eigenlijk veel beter, leverden meer kracht, zeker in gebieden met weinig hoogteverschillen als Nederland. Deze watermolen is wel tot in de 16e eeuw in gebruik geweest. Het was waarschijnlijk een enkele onderslagmolen, dat wil zeggen dat er één schoepenrad was dat met de onderkant in het water stond. Hij werd vooral gebruikt voor het malen van koren. Er zijn verschillende (afval)kuilen met aardewerk, slijpstenen en molensteenfragmenten gevonden. Een van deze slijpstenen lag in een kuil met aardewerk dat dateert van de tweede helft van de twaalfde tot het eerste kwart van de dertiende eeuw. De molen blijkt daarmee nog ouder te zijn dan de eerste keer dat ze in documenten opduikt.