Warande (prehistorische laagte)
Warande (prehistorische laagte)
In de Warande, het stadswandelpark van Helmond, ligt, verborgen tussen de bomen, al eeuwenlang een cirkelvormige laagte met een doorsnede van ongeveer 100 m. Deze laagte is herkend met de gegevens van het Algemeen Hoogtebestand van Nederland (AHN) (afbeelding 1). Het AHN geeft de huidige maaiveldhoogte weer. Het park de Warande is van oorsprong een ‘wildernis’, die vanaf 1314 wordt genoemd bij bezittingen van de Heren van Helmond. Het bosgebied werd gebruikt als jachtgebied. Het bos is vermoedelijk in het begin van de 15de eeuw (opnieuw) aangeplant. Ook in 1656 werd het eikenbos gerooid en geheel of gedeeltelijk opnieuw aangeplant. Het grootste deel van de inrichting, het grafeiland, de vijver en het padenstelsel van de Warande dateert van 1757. De oudste anno 2014 nog aanwezige bomen in het park zijn er tussen 1834 en 1850 geplant. Uit kaarten van omstreeks 1800 blijkt dat de paden dezelfde loop hebben als nu. Op geen van de bewaarde tekeningen en plattegronden is de laagte aangegeven. Toch is de ronde vorm van de laagte opmerkelijk: is het een natuurlijke laagte (ven) of is deze laagte door mensen in het verleden gegraven (vijver)? Is de uitgegraven grond aan de westzijde gedeponeerd? In elk geval is het gebied de afgelopen eeuwen voor verbeterde afwatering verdiept en zijn er rabatten aangelegd, parallelle dammen van opgehoogde grond waarop de bomen werden aangeplant. Deze rabatten zijn op de hoogtekaart en een luchtfoto en ter plaatse nog steeds goed herkenbaar. In de winterperiode staan de parallelle greppels onder water. De methode om natte gebieden te beplanten op rabatten wordt vanaf 1799 genoemd. De laagte met rabatten wordt oversneden door een pad (Elzendijk (1830) die vanaf de Mierlose weg één rechte lijn vormt met de Oranjelaan en Warandelaan. Dit pad leidt rechtstreeks naar de vijver met het grafeiland, vanaf 1815 de privé begraafplaats voor de familie Wesselman. Daarmee is de laagte met rabatten vóór die tijd te dateren.
Zo blijken er nog steeds onbekende fenomenen uit het verleden binnen Helmond aanwezig zijn. Dergelijke historische landschapselementen verdienen aandacht en zijn het waard te behouden.
