Oude Clemenskerk in Gerwen: verschil tussen versies

Uit Erfgoedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
(Oude Clemenskerk te Gerwen)
(Verwoest in de Tachtigjarige Oorlog)
Regel 12: Regel 12:
 
De oude kerk was een bedevaartskerk met relikwieën van het H. Kruis. Het altaar van ‘de H. Maria en het H. Kruis’ wordt voor het eerst in 1474 genoemd. De bedevaartgangers liepen via de ingang bij het Jozef-altaar langs het hoofdaltaar, langs de relikwieën in het Maria-altaar, de kerk uit via de uitgang in het noordertranssept.  
 
De oude kerk was een bedevaartskerk met relikwieën van het H. Kruis. Het altaar van ‘de H. Maria en het H. Kruis’ wordt voor het eerst in 1474 genoemd. De bedevaartgangers liepen via de ingang bij het Jozef-altaar langs het hoofdaltaar, langs de relikwieën in het Maria-altaar, de kerk uit via de uitgang in het noordertranssept.  
 
In de jaren 1612-1620 werd de kerk verbouwd. De kerkmuren werden verhoogd en twee zijbeuken bijgebouwd. De oude kerkmuren werden doorbroken en gebruikt als pilaren. (foto 8, 9, 11)
 
In de jaren 1612-1620 werd de kerk verbouwd. De kerkmuren werden verhoogd en twee zijbeuken bijgebouwd. De oude kerkmuren werden doorbroken en gebruikt als pilaren. (foto 8, 9, 11)
In 1648 kwam de kerk onder gereformeerd bestuur, die de kerk ernstig liet vervallen.  
+
In 1648 kwam de kerk onder gereformeerd bestuur, die de kerk ernstig liet vervallen.
 +
 
 +
[[Bestand:Verbouwingen kerk Gerwen.JPG|600px]]
 +
''Zichtbare verbouwingen aan de kerk van Gerwen''
  
 
==Paarden van de Franse Revolutie==
 
==Paarden van de Franse Revolutie==

Versie van 8 feb 2015 om 20:38

Oude Clemenskerk te Gerwen

Middeleeuwse kerk in Kempische gotiek. Een van de weinige middeleeuwse kerklocaties in de regio die nagenoeg helemaal in tact is.

Het begint bij Sint Willibrord

De heilige Willibrordus kreeg in 695 bij zijn bisschopswijding de naam Clemens. Tijdens de 8ste eeuw bloeide zijn verering onder deze naam en kregen veel kerken de naam Clemens-kerk. Tot ca 1000 waren de kerken houten gebouwtjes. Toen volgden eenvoudige stenen gebouwtjes zonder toren. Dat zal ook in Gerwen zo zijn gegaan. De grondslag van de huidige kerk stamt uit vermoedelijk 1440, gebouwd in de stijl van de Kempische gotiek. De kerk was van de parochie, de toren was eigendom van de burgerlijke overheid voor wapenopslag, uitkijktoren en het luiden van klokken bij alarm en branden.

Verwoest in de Tachtigjarige Oorlog

Op 4 juli 1587 ging de kerk van Gerwen in vlammen op door de soldaten van de gereformeerde legeraanvoerder Von Hohenlohe. De grote klok die nu nog in de toren hangt, werd na deze brand in 1587 gegoten. De oude kerk was een bedevaartskerk met relikwieën van het H. Kruis. Het altaar van ‘de H. Maria en het H. Kruis’ wordt voor het eerst in 1474 genoemd. De bedevaartgangers liepen via de ingang bij het Jozef-altaar langs het hoofdaltaar, langs de relikwieën in het Maria-altaar, de kerk uit via de uitgang in het noordertranssept. In de jaren 1612-1620 werd de kerk verbouwd. De kerkmuren werden verhoogd en twee zijbeuken bijgebouwd. De oude kerkmuren werden doorbroken en gebruikt als pilaren. (foto 8, 9, 11) In 1648 kwam de kerk onder gereformeerd bestuur, die de kerk ernstig liet vervallen.

Verbouwingen kerk Gerwen.JPG Zichtbare verbouwingen aan de kerk van Gerwen

Paarden van de Franse Revolutie

(foto 12) De Franse noorderarmee onder leiding van Pichegru richtte in 1794 de kerk als paardenstal in. Als ingang hakten de Franse soldaten een doorgang voor paarden. Deze toegang is nog te zien aan de buitenmuur van het priesterkoor. In 1798 kregen de Gerwense katholieken, na 150 jaar gereformeerde onderdrukking, het recht om hun verwaarloosde kerk weer in bezit te nemen. Op 14 september 1798 betrokken zij feestelijk hun eigen parochiekerk. In de nacht van 9 november 1800 raasde er een orkaan over het Peelland. Het torendak van de Gerwense kerk stortte op het kerkdak en verwoestte zo de kerk. Veel kerken werden getroffen door deze orkaan. Als enige kerk in Peelland werd de kerk van Gerwen weer hersteld.

Klaar voor de katholieke eredienst

In 1870 liet de pastoor de kerkvloer een halve meter uitgraven. Het altaar kwam daardoor hoger te liggen en kreeg drie treden. Deze pastoor bracht ook de grote neo-gotische ramen met gebrandschilderd glas aan. In 1878 schonk de gemeente Nuenen de kerktoren aan de parochie Gerwen om van de onderhoudskosten af te zijn. Een jaar later schonk het gemeentebestuur ook het torenuurwerk en de luidklokken aan de parochie. In 1942 stalen Duitse troepen de klokken en brachten ze naar Tilburg. Na de oorlog werd de grootste klok in Tilburg teruggevonden. De kleinste klok was verdwenen. De oorlogsbeschietingen hadden orgel en kerkmuren zwaar beschadigd. De toren werd in 1945 hersteld. Op 31 augustus 1950 werd een nieuwe kleine klok in de toren gehangen.

Interieur kerk Gerwen.png

In de kerk van Gerwen is het authentieke katholieke kerkinterieur hersteld

Dorpskom weer terug bij de kerk

Zoals bij de meeste kerken in Peelland was in de middeleeuwen de bewoning rondom de kerk verdwenen en stond de kerk eeuwenlang eenzaam in de akkers. Rond 1900 begint de bewoning in Gerwen weer terug te komen bij de kerk. Nu is de middeleeuwse kerk weer het middelpunt van het dorp. Een unieke situatie in Peelland.

Vernieling en restauratie

Op 29 augustus 1967 verkocht de parochie de oude St.-Clemenskerk aan de gemeente Nuenen voor het symbolische bedrag van 1 gulden. Op Kerstzondag 25 december 1967 trokken de parochianen na de laatste Mis in processie van de oude Clemenskerk naar hun nieuwe multifunctionele kerkruimte. Daarna volgde tussen 1967 en 1982 ernstig verval: de leistenen vloer gestolen; de vensters met glas-in-lood vernield; de altaren kapot; preekstoel en communiebank vernield; kerkbanken gestolen en opgestookt. De ramen werden met planken dichtgespijkerd. Het herstelwerk begon in april 1982. In december 1983 kocht de Stichting St. Jozef de kerk voor de eeuwenoude Rooms-Katholieke liturgie. Met deze eredienst uit de apostolische tijd werd deze kerk in haar oude glorie hersteld. Op 6 mei 1984 zegende de algemeen overste van Priesterbroederschap St. Pius X de kerk in.