Legende Hoogeloon, Kabouterberg, Kyrie is dood
Inhoud
Legenden Hoogeloon, Kabouterberg
Hoogeloon, Kabouterberg, Kyrie is dood
Op zekere dag was een jager op de hei bij Riethoven, niet ver van de Duivelsberg op jacht. In de verte bewoog zich een aardman. De jager richtte zijn geweer op het niets vermoedende ventje, hij vuurde en trof de aardman dodelijk. Deze had nog juist kracht genoeg om zich naar de Duivelberg te slepen en in een van de pijpen te verdwijnen. De jager naderde nu nieuwsgierig de Duivelsberg en hij hoorde enige aardmannetjes mistroostig zeggen: "Kyrie is dood!" en een voor een verlieten zij de berg. Een voerman zag op de weg van Riethoven naar Keersop een manneke die treurig zei: "Kyrie is dood!" Bij Adriaan Konings in Keersop vertelde de voerman het verhaal wat hij gehoord had en nauwelijks was zijn verhaal geëindigd of er sprong een kabouter onder de tafel uit en riep: "Ach, is Kyrie dood?" Nabij de Kabouterberg te Hoogeloon, liepen al zuchtend een tiental kabouters heen en weer, en maar roepend: "Kyrie is dood". Sindsdien zijn de aardmannetjes verdwenen. Enige mannen hoorden in de Oirschotse hei enkele stemmen, die alsmaar riepen: "Zeg aan iedereen dat Kyrie dood is!" Een boer op de Bokshei te Eersel hoorde dit geroep ook. Ook te Meerveldhoven waar de kabouters hun woning hadden bij de hoeve "De Heskok". In de onderaardse gangen die ze daar gegraven hadden hoorde men ze roepen: "Kyrie is dood". Dat nieuws ging als een lopend vuurtje naar Veldhoven en een boer besloot de aftocht der aardmannekes eens gade te slaan. Hij verborg zich in een droge sloot die langs de Goorstraat loopt en wachtte ongeduldig af. Toen het middernachtelijk uur had geslagen zag hij een grote stofwolk naderbij komen, alsof een grote menigte in aantocht was. Het hart zonk hem nu in de schoenen en van angst verborg hij zich onder een bruggetje in de buurt. Tot de knieën moest hij in het water staan en dit duurde uren. Want de kabouters trokken bij duizenden over dien vonder. Eerst bij het ochtendgloren was de straat zo vol stof dat de boer geen hand voor ogen kon zien. Ook in Aalst verdwenen de kabouters onder de uitroep: "Kyrie is dood!" Ook in Steensel en in Steenvoort. Door de euveldaad van ene mens moet nu heel de gemeenschap boeten. Want sindsdien zijn de aardmannekes verdwenen en moeten de mensen al hun werk zelf doen.
Hoogeloon, Onnutte kabouters
Tussen Vessem en Hoogeloon ligt in het Koebosch, de Witvrouwberg, ook Kabouterberg of Kaboutermannekesberg geheten, waarbij eens een Romeins gebouw heeft gestaan. Sinds de dagen van Olim woonde daar een stam kabouters. Die ventjes waren ongeveer anderhalve voet hoog. Ze waren erg hulpvaardig; in de nabij gelegen hoeven deden ze 's nachts het werk, en nooit namen ze iets weg. Een enkele maal droegen ze wel de rogge, de ze in de schuur gedorst en gezuiverd hadden, op den zolder van een anderen boer. In het gehucht Hoog-Kasteren, vlak bij den Kabouterberg, staat een hoeve, waar ze veel kwamen. Soms waren de ventjes 's avonds om tien uur al aanwezig, dan klopten ze op deuren en vensters, ten teken, dat de bewoners maar naar bed moesten gaan, want dat zij wilden werken. Dan bakten en boterden ze, kookten, schuurden de vloeren en dorsten het graan in de schuur. Nooit zag men de nijvere werkers, die zonder een woord te spreken hun arbeid verrichten. Wilde iemand hen door sleutelgat of spleet begluren, dan hoorde hij een bedreiging, dat hem de ogen zouden worden uitgestoken. 't Wonderlijkste was echter, dat de arbeid der kabouters niets uitrichtte: 's morgens was alles als te voren.
Hoogeloon, Boze kabouters
Terwijl men elders veel over de boosheid en kwaadaardigheid van de kabouters hoort, zwijgt de Brabantse sage daarover bijna geheel. Alleen in Hoogeloon, waar men de kabouters van 't Koebosch taaie fikkefak had gegeven, wreekten ze zich door in de wei de poten van het paard te breken.
Hoogeloon, Verdwenen kabouters
De hulpvaardige kabouters zijn heengegaan, en nu moeten de mensen alleen al het werk doen. Blijkbaar heeft men veel nagedacht over het plotselinge vertrek der vriendelijke geesten. Enkele inwoners van Hoogeloon verzekeren, dat de lieden, die ze hier gekend hebben, hen menigmaal vertelden, dat de laatste kabouters, op zekeren dag, op bevel van den Paus, in een wagen vertrokken zijn. 'n Variant van het thema dat 't Christendom de aardgeesten verdreven heeft. (Zij konden het luiden der klokken niet verdragen). Dagen achtereen zagen voorbijgangers enige kabouters nabij den Kabouterberg te Hoogeloon, al zuchtend, heen en weer wandelen. Nu en dan riepen ze dat Kyrië, hun koning was gestorven. Dit geschiedde voor tientallen jaren. Kort daarop zijn alle kabouters voor altoos verdwenen. Ze waren toen, menen sommigen, ten getale van twintig.
Hoogeloon, Witte wiven
Witte Vrouwen woonden in de Witte Bergen, onder Baarle; in de Witvrouwenberg te Someren; in de Witvrouwenberg of Kabouterberg te Hoogeloon. De laatste, een in 't wit geklede juffer, vertoonde zich op het spookuur en vergezelde de mensen, zonder te spreken, om plots te verdwijnen, als door den grond verzwolgen.
