Grote Leijenhuijsinge, Peperstraat 56 Valkenswaard
Rijksmonument Grote Leijenhuijsinge
Valkenswaards, misschien wel Nederlands enige monument der valkerijhistorie, de panden 56 en 58 aan de Peperstraat te Valkenswaard. Ze zijn typische voorbeelden van valkenierswoningen, zoals er in de 17e en 18e eeuw in Valkenswaard meer stonden.
Beide woningen waren aanvankelijk eigendom van de gefortuneerde meestervalkenier van de hertog van Lünenburg-Celle, Sr. Lourens Jacob Bijnen die naar alle waarschijnlijkheid ook de bouwer is in 1664.
Verbonden door "een steenen Poort" werden deze huizen resp. "de Groote en Cleijne Leijenhuijsinge" genoemd. Het kleine huis, waarin het laatst de hamerslagen van smid Senders weerklonken, diende lange tijd als dokterswoning. Het grote huis met "Valckenkaemer" ging na 1719 voornamelijk als beleggingsobject een toekomst tegemoet.
De Groote Leyenhuysinge" dateert uit 1664. Gewijzigd in begin 19e eeuw en tot winkel verbouwd ca. 1925. Het huis ligt aan een driehoekig pleintje en is gebouwd in ambachtelijk-traditionele stijl. Achter het pand een notenboom met een stamomtrek van ca. 150 cm.
Eenlaags pand met zadeldak tussen tuitgevels, gesmoorde Hollandse pannen op het voordakvlak, gemengd met rode op het achterdakvlak. Aan de achterzijde een oude haakse aanbouw onder lager aanzettend zadeldak met Muldenpannen, aangekapt en met wolfseinde. Het pand is boven een gepleisterde plint opgetrokken uit grootformaat handvormsteen (22/22,5 x 10,5/11 x 5/5,5 cm) in kruisverband met klezoren.
In het midden een vernieuwde voordeur (winkeldeur) met 9-ruits bovenlicht van geel glas in een gepleisterde omlijsting. Rechts twee vensters met T-ramen (schuiframen), het bovenlicht 8-ruits, aan beide zijden 3 duimen, stenen lekdorpels. Links een groot etalagevenster met driedelig bovenlicht; in ieder deel 6 ruiten met geel glas. Gepleisterde omlijsting.
Uiterst links een opkamervenster met 8-ruits bovenlicht en twee draairamen ter plaatse van een oorspronkelijk schuifraam. Duimen, hardstenen lekdorpel. Daaronder een getralied keldervenster met 2-ruits raam, een halfcirkelvormige ontlastingsboog met strekken, afgedekt door koppen op hun plat. Uitgesmede krulankers die het jaar 1664 vormen.Bakgoot op houten consoles.
Links is tussen het onderhavige objekt en het buurpand uit hergebruikte handvormsteen ca. 1990 een muur met poort gebouwd van dezelfde hoogte als de voorgevel die ten dele een transparante verbindingsgang verdekt.
De zijgevel links is een tuitgevel en heeft vlechtingen, aanzetten en een toppilaster. Uitgesmede krulankers. Links en rechts op zolderniveau sporen van kleine vensters. Links een groot venster, in het midden een nieuwe doorbraak ten behoeve van een transparante verbindingsgang met het buurpand.
De zijgevel rechts is in opzet nagenoeg identiek. Op zolderniveau twee vernieuwde 2-ruitsvensters onder halfcirkelvormige ontlastingsboog uit koppen, hardstenen lekdorpels.
De achtergevel is voorzover niet aan het oog onttrokken door de aanbouw, geheel gepleisterd. Daarin twee vensters met dubbele luiken. Kozijnen en ramen zijn crèmekleurig, deur en luiken standgroen, gepleisterde onderdelen donkergrijs geschilderd.
Inwendig is de oorspronkelijke indeling grotendeels bewaard gebleven. Plafonds met oude balklagen. De vensters aan de voorzijde hebben nog de oorspronkelijke binnenprofielen van de vroegere kruisvensters bewaard die naar beneden toe vergroot zijn. In de aanbouw een bakoven.
Waardering Het winkel-woonhuis uit 1664 is van algemeen belang. Het pand heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een valkeniershuis. Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege de in- en uitwendig gaaf behouden hoofdstructuur en het traditionele materiaalgebruik alsmede vanwege onderdelen van het interieur. Het pand heeft zeldzaamheidswaarde vanwege ouderdom en typologische betekenis. Het heeft ensemblewaarde door zijn situering aan een pleintje in de kom van het dorp.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Bron: Van Wedert tot Valkenswaard, J. Bots en H. Mélotte
pentekening gebrandschilderd raam
pentekening gebrandschilderd raam
--Weerderheem (overleg) 28 mrt 2014 19:30 (CET)
