Eessens Put: verschil tussen versies

Uit Erfgoedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
k
k
Regel 28: Regel 28:
  
  
[[Categorie:KaartArtikel]][[Categorie:Peelrandbreuk]]
+
[[Categorie:KaartArtikel]][[Categorie:Peelrandbreuk]][[Categorie:Gemert-Bakel]]

Versie van 24 apr 2019 om 15:10

Eessens Put

Inleiding

Eessens Put is een plaats waar vanwege de breuken in de ondergrond veel water uit de ondergrond naar boven komt. Het is daardoor de oude bron van de Kaweise Loop. Deze bron viel erg op in het landschap en is daardoor vanouds een opvallend grenspunt in de Peel geworden.

Bronnen hebben voor mensen altijd een speciale betekenis en dat geldt ook voor Eessens Put. Het is opvallend dat Eessens Put een relatief klein open water was. In een archiefstuk uit 1631 komt als beschrijving voor:”… het puttjen of rondt cuijlken (….), geheeten den Eessensputte”. In hedendaags Nederlands: “Het putje of rond kuiltje(…) geheten Eessens Put”. Een zo klein open water dat toch een bron van een natuurlijke waterloop vormt, geeft aan dat er sprake geweest moet zijn van erg sterke kwel, waarbij veel water uit de ondergrond opborrelt. Sterke kwel wordt op meer plaatsen langs breuklijnen in Brabant aangetroffen en wordt aangeduid met de term “wijst”. Eessens Put ligt slechts op een kleine afstand verwijderd van de Storing van Milheeze, waarlangs meerdere wijstgebieden voorkomen.

Bronnen en putten in het landschap

Dat niet overal langs een breuklijn het wijstverschijnsel even sterk aanwezig is, is een bekend fenomeen. Soms zijn wijstgebieden redelijk uitgestrekt, soms juist niet. Er blijkt een beperkt aantal plaatsen te zijn waar de locale kwel zo groot is dat mensen er de naam “put” aan geven. Een aanduiding dat het gaat om relatief kleine locaties waar altijd water blijft opborrelen. Deze locaties vallen niet alleen op, maar krijgen ook een speciale betekenis, waaraan speciale waarden worden toegekend. Veel putten hebben een religieuze betekenis gekregen. De bekendste voorbeelden zijn de Willibrordusputten. De Willibrordusputten van Deurne/Meijel en van Oss zijn wel de bekendste voorbeelden. Daarnaast kennen we het wonderbare putje in het Maria-oord Handel, liggend langs de Storing van Handel. Eessens Put komt onder die naam al in 1325 in archiefstukken voor.

Bronnen van beken hebben al in de prehistorie een speciale betekenis. Veel bronnen zijn inmiddels bekend als zogenaamde votiefdepots. Plaatsen waar in het verre verleden mensen al kostbare voorwerpen “offerden” aan het water. Die plekken kregen bij de kerstening al snel een katholieke religieuze betekenis. In veel gevallen zijn aan dit soort plaatsen allerlei verhalen gekoppeld over bijzondere en opvallende gebeurtenissen. Eessens Put past heel goed in dit plaatje. Ook over Eessens Put doen “sterke” verhalen de ronde. Het zou zijn voorgekomen dat het paard van een boer in de put vastraakte en dat er geen mogelijkheid was om het paard eruit te krijgen. De resten van het paard moeten nog steeds in Eessens Put aanwezig zijn. Verder is het veelzeggend dat Eessens Put ook werd aangeduid als de Boze Put of (op zijn Brabants) de Beuse Put. Een plaats die niet te vertrouwen is en waar rare dingen gebeuren.

01 1664 Eessens Put 1664 Peelkaart.jpg

Grenspunt

In de Middeleeuwen ontstonden grenzen tussen de rechtsgebieden van de verschillende dorpsgemeenschappen. Ook in het uitgestrekte Peelgebied was dat het geval. Het ligt voor de hand dat bij het vastleggen van de grenzen gebruik werd gemaakt van de meest opvallende en daardoor bekende punten in het landschap. Eessens Put is daarom al in een ver verleden gekozen als grenspunt tussen Bakel en Deurne. Over de ligging van een dergelijk opvallend grenspunt ontstaat niet snel onenigheid. Maar zoals over alle grenzen ontstond ook over de ligging van Eessens Put onenigheid en ruzie. We danken daaraan meerdere archiefstukken waarin de put als grensmarkering wordt genoemd. Rond 1631 hebben mensen uit Bakel zelfs de put proberen te dempen om op die manier de grens te laten opschuiven. Uiteindelijk is de put weer op de oude plaats hersteld.

Lange Juffer

Toen in het begin van de 19de eeuw alle grenspunten en grenslijnen ten behoeve van het kadaster werden ingemeten was Eessens Put nog steeds zo’n opvallend punt in het landschap dat het diende als basismeetpunt voor de landmeters. Op de oude kadasterkaarten is Eessens Put punt O. Op een dergelijke plaats werd een zogenaamde Lange Juffer geplaatst. Een lange paal die van veraf te zien was voor de landmeters. Bij Eesens Put heeft ongetwijfeld een dergelijke Lang Juffer gestaan.

100‎

Herstel van de put

Eessens Put is als zodanig verdwenen. De waterafvoer is gewijzigd. De kwel is verminderd en de put is gedempt. Er worden pogingen in het werk gesteld om Eessens Put als landschapselement te herstellen. Een markant rond vennetje met daarbij een Lange Juffer. Misschien komt bij het graafwerk het paard weer tevoorschijn dat in door Eessens Put verzwolgen werd.