Leende 't Brouwershuis
’t Brouwershuis, Oostrikkerdijk 1-3 Leende
Op de driesprong Oostrikkerstraat/Oostrikkerdijk/Broekerstraat staat een van de markantste gebouwen van Leende: ‘t Brouwershuis. Vroeger heette het bedrijf Stoombierbrouwerij De Zwaan. Op de gevel stond een zwaan afgebeeld die met zijn achterwerk naar het straatje wees dat oostelijk bij ’t Brouwershuis uitmondt, Broekerstraat geheten. Mogelijk dat daarom in de Leendse volksmond dat stuk van de Broekerstraat ‘t Zwanegat wordt genoemd. ‘t Brouwershuis werd gebouwd in 1815 in opdracht van ene Willem Maas, wiens zoon Tilman van 1860 tot 1877 burgemeester is geweest van Leende. Het gebouw staat op de monumentenlijst. Vroeger had Leende verschillende kleine brouwerijtjes en in de teutentijd stond Leende bekend om zijn bierdrinkers (valkeniers). Koffie en thee waren toen nog niet bekend en bier was de volksdrank. Vroegere Leendse brouwers waren o.a. Jacob Royaers, Frans-Jan en Jan-Arien Pompen. Het Brouwershuis was lang de enige plek in Leende waar gerstenat werd gebrouwen. Deze laatste bewering is strijdig met de verklaring uit 1794 (zie hierboven) die gewag maakt van 4 bestaande en 10 vervallen brouwerijen!
Deze brouwerij werd in 1926 stopgezet. De meeste traditionele brouwerijen hadden het toen het moeilijk om het hoofd boven water te houden. Een enkele brouwer die investeerde in de "pilsenermethode" kon na verloop van tijd een bloeiend bedrijf opbouwen. ‘In Zuidoost-Brabant is dat maar enkele brouwerijen gelukt. De tijd dat ieder dorp nog een of twee brouwerijen had was voorbij.’
Woonhuis met brouwerij uit 1815. Dwars zadeldak tussen zijtopgevels: in het woongedeelte met verdieping Empire schuiframen, daarboven voorraadzolder met vierkante venstertjes waarin houten kozijnen met luiken; naast het woongedeelte twee grote inrijpoorten. In de zijgevel hijsvensters. Het geheel bestaat uit twee langgestrekte evenwijdige gebouwen, waarvan het ene een haakse vleugel heeft; de tussenruimte is thans opgevuld door een gebouw met een plat dak. Rijksmonument.
Afbeelding: Woonuis met brouwerij aan de Oostrikkerstraat
