Kasteel Heeze, Kapelstraat 25 Heeze: verschil tussen versies

Uit Erfgoedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken
(Kasteel Heeze, Kapelstraat 25 Heeze)
Regel 90: Regel 90:
  
 
[[Categorie:KaartArtikel]]
 
[[Categorie:KaartArtikel]]
 +
 +
[[Categorie:Heeze-Leende]]

Versie van 12 mrt 2013 om 16:02

Kasteel Heeze, Kapelstraat 25 Heeze

Onder kasteel verstaan we niet alleen het (stenen) hoofdgebouw in een gracht, maar het hele complex bestaande uit zo’n hoofdgebouw (eventueel op een motte) en zijn gracht, een voorhof in een gracht, de kasteelboerderij, eventueel poortgebouw, verdere wallen en grachten. Zo opgevat zijn de drie hier bruinig gekleurde items niet nodig. Misschien wijst de praktijk uit dat we dit “totaal-kasteel” toch beter in onderdelen opsplitsen. Vergeet niet dat er misschien nu nog maar enkele brokjes zichtbaar zijn, maar dat er in het verleden meestal wel een compleet “totaal-kasteel” was en dat daarvan in de ondergrond gewoon nog resten zitten (link naar de archeologie).

de andere twee kastelen op deze locatie: Kasteel Eymerick in Heeze

Men heeft het zaalgebouw van Eymerick laten staan (zie Kasteel Eymerick in Heeze ) omdat een groot kasteelplan van Heeze ter vervanging van het vervallen kasteel Eymerick nooit in zijn geheel werd uitgevoerd. Baron Snoeckaert (1659 – 1678) had een groots kasteel op het oog. Hij gaf daartoe opdracht aan een van de meest bekende bouwmeesters uit die tijd, Pieter Post, architect in vaste dienst, eerst van prins Frederik Hendrik en daarna van prins Willem II. Pieter Post overleed echter in 1669 toen het werk nog niet af was. De meeste werken, die hij toen onder handen had, werden door zijn zoon Maurits voortgezet. Het wordt verondersteld dat Maurits ook de gewijzigde plannen van kasteel Heeze verder uitwerkte: ‘Kasteel Heeze kwam 'gereed' in 1665. Alleen de voorbouw van het door Pieter Post ontworpen kasteel, werd uiteindelijk het nieuwe kasteel Heeze. Volgens het ontwerp, dat in het archief van het kasteel bewaard is gebleven, zou op de plaats van kasteel Eymerick dan een imposant gebouw verrijzen: een vierkante burcht, bestaande uit vier vleugels om een ruime binnenhof, die door zuilengangen zou worden omgeven. Op de hoeken waren vierkante torens ontworpen. De voorbouw zou aanvankelijk bestaan uit twee loodrecht op het nieuwe kasteel te plaatsen stallingen; later werden deze verbonden door een vleugel. Uiteindelijk werd alleen deze U-vormige voorbouw uitgevoerd, maar hier kwam dan wel een tweede woonlaag op.’190 Indien alle plannen waren verwezenlijkt zou kasteel Heeze zonder twijfel een van de meest aanzienlijkste en voornaamste van de Meijerij geweest zijn, en, zo werd gezegd, een die zijn weerga zelfs in het land niet gevonden zou hebben.191 Gelet op de faam van de bouwmeester en de bouwplannen was dit geen grootspraak: ‘Pieter Post ontwierp een voor die tijd zeer modern kasteel in de classicistische stijl. De nadruk lag niet meer op de verdedigbare functie van het gebouw, maar vooral op het comfort en de uitstraling van het geheel. De plannen waren zeer ambitieus (…) Het kasteel was in de 17de eeuw een van de modernste gebouwen in de Meierij. Ondanks het feit dat slechts een gedeelte van het eerste plan werd uitgevoerd, was het gebouw een sieraad voor de streek.’192 In een standaardwerk over monumenten in Nederland staat zelfs vermeld dat de aanpassing van de plannen de grandeur van het kasteel zelfs ten goede is gekomen: ‘Van zijn ontwerp, dat voorzag in een voorbouw van drie vleugels rond een plein en een groot kasteel met vierkante binnenplaats ter plaatse van het oude kasteel, werd slechts de voorbouw voltooid. Na wijziging van de plannen in 1665 diende het als adellijk huis. Door de breedheid van de voorbouw van twee verdiepingen boven een souterrain en de iets uitspringende en torenvormig verhoogde midden- en hoekpaviljoens ontstond een grandeur die in het oude plan niet bereikt kon worden.’193 190 Van Oirschot, 1981,166. 191 Van Oirschot, 1981,167. 192 Coenen, 1998, 145. 193 Coenen, 1998, 145 e.v.. 107 Belangrijke bronnen ter bestudering van dergelijk erfgoed, in de vorm van historisch kaartmateriaal, zijn bewaard gebleven. Dankzij tekeningen en kaarten weten we ongeveer hoe het middeleeuwse kasteel eruit gezien heeft. Een overzicht hiervan, alsmede een historische achtergrond van kasteel Heeze, vinden we bij Coenen. 194 Naar Coenen 1998 Afbeelding: luchtfoto Kasteel Heeze Kasteel heden ten dage 194 Van Oirschot, 1981,166. 108 Een omschrijving van het hedendaagse kasteel kan het best geschieden aan de hand van de redengevende omschrijving die hoort bij haar status als rijksmonument: Het kasteel Heeze is gelegen aan het eind van een 500 m lange oprijlaan, die ten oosten van de kom van het dorp Heeze een aanvang neemt vanaf de Kapelstraat. Het huidige gebouwencomplex wordt gedomineerd door het in de jaren zestig van de 17e eeuw vóór het oudere kasteel gesitueerde, streng symmetrische bouwwerk, tot stand gekomen naar een ontwerp van Pieter Post. In oorsprong omvatte het ontwerp een vierkant hoofdgebouw ter plaatse van het toen vervallen kasteel Eymerick met op het voorterrein haaks daarop twee stalgebouwen. Van het ontwerp werden de laatstgenoemde gebouwen uitgevoerd, die met elkaar werden verbonden door een dwarsvleugel met een poorttoren en de toegang tot het binnenplein, zodat een U-vormige bebouwing ontstond. Volgens de plannen zou slechts in één bouwlaag worden gebouwd, maar reeds in 1665 tijdens de bouw, werd besloten de plannen te herzien en werd de voorgevel verhoogd tot twee lagen. Deze ingreep laat zich nog aflezen aan de zijde van het binnenplein, zowel als aan de hybride kapconstructie in het hoofdgebouw, waar verlengstukken aan de dakspanten zijn aangebracht. Afbeelding: kasteel Heeze (december 2011) Het frontgedeelte van het kasteel bestaat uit twee, vijf traveeën en twee bouwlagen tellende, in baksteen opgetrokken vleugels onder asymmetrische met leien gedekte geknikte zadeldaken, van elkaar gescheiden door de poorttoren en afgesloten door verhoogde (drie lagen) torenvormige, risalerende, hoekpaviljoens onder pyramidedaken, getooid door windvanen. De in beide bouwlagen en ook in de hoekpaviljoens gelijke vensters bevatten 32-ruits schuiframen. De eveneens licht risalerende poorttoren onder geknikt kegeldak, bevat de ingangspoort, omlijst door Toscaanse pilasters, die een hoofdgestel dragen. Hierboven is een - later vergroot- venster met aan weerszijden de gebeeldhouwde wapens van de geslachten van Tuyll van Serooskerken en van Westreenen. Deze kwamen tegen het einde van de 18e eeuw in de plaats van oudere wapenschilden uit 1665 met het familiewapen van Snoeckaert van Schauburg. De middenpartij werd toen gewijzigd. De gevels, zowel van het frontgebouw als van de achtervleugels, zijn zeer sober uitgevoerd en bevatten alle 28-ruits schuiframen. Op de daken bevinden zich een aantal eenvoudige dakkapellen. In de twee naar achteren gebouwde, vijf traveeën brede vleugels wordt de architectuur van het frontgebouw voortgezet.