Huis te Hese, in Heeze
Huis te Hese
Onder kasteel verstaan we niet alleen het (stenen) hoofdgebouw in een gracht, maar het hele complex bestaande uit zo’n hoofdgebouw (eventueel op een motte) en zijn gracht, een voorhof in een gracht, de kasteelboerderij, eventueel poortgebouw, verdere wallen en grachten. Zo opgevat zijn de drie hier bruinig gekleurde items niet nodig. Misschien wijst de praktijk uit dat we dit “totaal-kasteel” toch beter in onderdelen opsplitsen. Vergeet niet dat er misschien nu nog maar enkele brokjes zichtbaar zijn, maar dat er in het verleden meestal wel een compleet “totaal-kasteel” was en dat daarvan in de ondergrond gewoon nog resten zitten (link naar de archeologie).
de overigetwee kastelen op deze locatie: Kasteel Eymerick in Heeze & Kasteel Heeze, Kapelstraat 25 Heeze
Het "Huis te Hese" was mogelijk een voorloper van het kasteel Eimerik te Heeze. Het kasteel ligt op een klassieke plaats: de samenloop van twee beken, wat verzekert dat er genoeg water voor de grachten is. Hoe dat kasteel van Heeze eruit heeft gezien, is alleen te beredeneren aan de hand van vergelijkbare kastelen die in de omgeving van gemeente Heeze zijn opgegraven, zoals in 1996 in Gemert en in 1995 bij het klooster Marienhage in Eindhoven. Dergelijke kastelen staan bekend als mottekastelen. Alleen door archeologisch onderzoek zou kunnen worden aangetoond of in de 13e eeuw een mottekasteel heeft bestaan in Heeze.182 Het optreden van de eerste heren van Heeze, van wie de eerste in 1172 wordt genoemd, en die later aan verscheidene bekende veldslagen meededen, zoals de Gulden Sporenslag en de Kruistochten, is niet voor te stellen zonder bijbehorend burcht of kasteel. 179 Coenen, 1998, 43. 180 Coenen, 1998. 181 Sanders e.a., 1996, 354. 182 Coenen, 1998, 27. 104 De locale historici J. Coenen en P. Dekkers hebben zich dan ook gebogen over deze vraag. Dekkers maakt melding van een verdrag uit 1203 tussen de hertog van Brabant en de graaf van Gelre waarin voor het eerst ‘Huis Hese’ wordt genoemd. De hertog van Brabant en de graaf van Gelre verklaren dan, dat zij beiden rechten hebben op 't Huys te Heeze. Toen stond er dus al een bijzondere woning, die een machtscentrum van betekenis was.183 Volgens J. Coenen dateert de oudste vermelding van het kasteel van Heeze, waarbij er zekerheid is, pas van 1404. Toch veronderstelt ook hij dat de akte van 1203 al doelt op dit kasteel. Er zijn verschillende argumenten waarom ook Coenen deze veronderstelling is toegedaan: ‘Gezien de dorpsverschuiving in de richting van de rivier is dat niet onmogelijk. De passage in een akte van 1203 is een kort, maar zeer belangrijk gegeven. Het gaat om een overeenkomst tussen de hertog van Brabant en de hertog van Gelre over de zogenaamde "eninge van de Kempen". In dat document wordt gesproken over rechten van de hertog van Gelre en die van de hertog van Brabant op het "huis Hese". Over deze ene regel is al veel geschreven. Of het genoemde Hese het dorpje Heesch bij Oss of Heeze betreft, is onzeker. Gezien het feit dat Heesch geen kasteel had en Heeze weI, zou het inderdaad over Heeze kunnen gaan. Verder is het zo dat de hertog van Brabant een voormalig deel van Heeze, te weten Sterksel, tot zijn domein van Helmond rekende.’184 Het middeleeuwse kasteel van Heeze moet omstreeks 1300 een aanzienlijk gebouw zijn geweest, want in 1318 werd hier een grote bijeenkomst gehouden van edelen uit Brabant, Holland en Kleef om te trachten een oplossing te vinden voor het geschil tussen de Brabantse hertog en de Hollandse graaf over het bezit van het Land van Heusden.185
