De Israëlische begraafplaats (De Kemmer ong.) Oirschot

Legenda

Toon alleen objecten bij dit artikel
Toon alle objecten op deze kaart

De Israëlische begraafplaats (De Kemmer ong.) Oirschot

Joodse begraafplaats (vermoedelijk rond 1800 gesticht door de Oirschotse Joodse gemeente; in 1915 overgegaan naar de Eindhovense Joodse gemeente). Rijksmonumentnr. 519162 De Israëlische begraafplaats ten zuiden van het dorp in het bos verscholen, is van omstreeks 1800 tot omstreeks 1900 in gebruik geweest. In 1915 werd de begraafplaats overgedragen aan de Nederlands-Israëlitische gemeente te Eindhoven.

‘Al in de 18e eeuw woonden er joden in Oirschot. Zij werden waarschijnlijk begraven in Eindhoven. De eerstvermelde jood in Oirschot is slachter David Abrahams in 1757. Hij stierf rond 1793. De begraafplaats meet slechts 9 are, heeft een symbolische ingangspoort, wordt omgeven door een hek en bevat acht hardstenen grafstenen in de vorm van een stèle en één paaltje. Aan de rechtopstaande steen kan men zien dat het hier gaat om azkenazische joden, afkomstig uit Midden- en Oost-Europa. De graven van sefardische joden, afkomstig van het Iberisch schiereiland, worden bedekt met een liggende steen (…) De oudste steen op de begraafplaats zou dateren van 1814, maar van de 8 aanwezige stenen is de oudste die van Levie Philip Levies uit 1845. Volgens de joodse traditie mag een begraafplaats niet geruimd worden, men ligt er voor de eeuwigheid. In 1915 is de begraafplaats overgedragen aan de Nederlands-Israëlitische gemeente in Eindhoven. In 1947 stelde zij het Oirschotse gemeentebestuur voor de grond, grenzend aan de begraafplaats, gratis over te dragen aan de gemeente in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats door de gemeente. Na een aanvankelijke afwijzing gebeurde dit toch in de 80er jaren en in de 90er jaren van de vorige eeuw heeft er een restauratie plaatsgevonden. In mei 2000 zijn alle graftekens van de begraafplaats op de rijksmonumentenlijst geplaatst.’

Afbeelding: de Joodse begraafplaats naast het zwembad van Oirschot (juli 2011)

Waardering

Het complex van de Joodse begraafplaats is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van de joodse grafcultuur op het platteland, het is tevens van belang door de ligging van het geheel in de vrije natuur, welke de belevingswaarde versterkt. Het is gaaf bewaard gebleven en typologisch betrekkelijk zeldzaam (Besluit 10 mei 2000).

En elders staat bij de beschrijving van de afzondelijke stenen ook nog: ...het is tevens van belang als herinnering aan het sociale isolement van het Joodse volksdeel op het platteland...

‘De totaal vernieuwde poort, gemaakt bij de restauratie van de begraafplaats bevat drie joodse symbolen: menora, mageen David en Assèret ha-Dibrot.

- Menora: de bovenkant van het hek wordt bekroond door 9 kaarsvormige uitsteeksels, symbool van de negenarmige kandelaar, ook wel chanoekia genaamd, hoewel die ook voorkomt als zevenarmige kandelaar. - Mageen David of Davidster, die het symbool is geworden van het jodendom. - Assèret ha-Dibrot = De Tien Uitspraken, beter bekend als de Tien Geboden, afgebeeld op twee (stenen) tafelen. Het symboliseert het joodse geloof, waarvan de kern is samengevat in deze ‘tien uitspraken’.

Op de begraafplaats staan acht matseva’s = grafstenen. Ze zijn allemaal gemaakt van hardsteen. Op alle stenen staat Hebreeuws, op vijf stenen staat daarondeer ook Nederlands. De Hebreeuwse tekst op een Azkenazische grafsteen volgt een vast patroon: - bovenaan staan twee hebreeuwse letters, PN of PT. Het zijn de afkortingen van Po Nitman, meestal gebruikt bij een man en Po Temoena, meestal gebruikt bij een vrouw. Het betekent: hier werd verborgen of hier ligt verborgen. - het tussengedeelte vermeldt naam, geboortedatum en sterfdatum. Men gaat uit van de joodse jaartelling. Onze jaartelling kan men globaal berekenen door van dat getal 3760 af te trekken. - onderaan staan vijf hebreeuwse letters T-N-Ts-B-H, de beginletters van Tehi Nafsjo/Nafsjah Tsroera Bitsror Hachaim = Moge zijn/haar ziel gebundeld worden in de bundel des levens (1 Sam. 25,29).’

Grafteken van Izaak Docters

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat het grafteken van Izaak Docters, daterende uit omstreeks 1896. Beschrijving Het hardstenen staande grafmonument is aan de bovenzijde deels afgebroken. Daarboven staat een deels bewaard gebleven Hebreeuwse tekst. Onder de tekst: "Hier rust / Izaak Dokters geboren te Oirschot / 23 dec. 1807 / en overleden te Bokstel / 15 dec. 1896 / in den ouderdom van 86 jaar / Z.A.R.I.V.".

Grafteken van J. Docters

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat het grafteken van J. Docters, daterende uit omstreeks 1884. Het hardstenen staande grafmonument bestaat uit een recht afgesloten steen met een deels verdwenen overkragende lijst. De steen is geornamenteerd met florale motieven in laagreliëf. Op de steen de inscriptie: "Hier rust / Jeannette Docters / geboren te Oirschot / 30 mei 1849 / overleden aldaar / 14 juni 1884 / H.A.R.I.V. ".

Grafteken uit het laatste kwart van de negentiende eeuw

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat een grafteken uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Het hardstenen staande grafmonument heeft een gelobde top en een inscriptie in de Hebreeuwse taal.

Grafteken van D. de Winter

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat het grafteken van D. de Winter, daterende uit omstreeks 1905. Het hardstenen staande grafmonument is aan de bovenzijde deels afgebroken. In de steen de inscriptie: "Hier rust / Daniël de Winter / geb. te Veghel 20 oct. 1858 / overl. te Oirschot 20 febr. 1905 / 5665 / in den ouderdom van 47 jaar".

Grafteken van H. Docters

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat het grafteken van H. Docters, daterende uit omstreeks 1898. Het hardstenen staande grafmonument is aan de bovenzijde deels afgebroken en is geornamenteerd met florale motieven in laagreliëf. Op het monument een inscriptie in de Hebreeuwse en Nederlandse taal: "Hier rust Hartog Docters / geb. te Oirschot 17 februari 1852 / overl. 21 augustus 1898 - 3 Eloel 5658 / Z.A.R.I.V.".

Anoniem grafteken

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat een anoniem grafteken waarschijnlijk daterende uit omstreeks 1940. Het grafmonument bestaat uit een laag, in doorsnede vierkant, hardstenen paaltje met een ingehakte kapitaal "J".

Grafteken van R. Koppens

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat het grafteken van R. Koppens, daterende uit omstreeks 1868. Het hardstenen staande grafmonument bestaat uit een recht afgesloten steen, waarvan de bekronende lijst is verdwenen. Het monument is geornamenteerd met florale motieven in laagreliëf. In de steen de inscriptie: "Hier rust / Roos Koppens / Echtge van Levie Groenewoud / overl. te Oirschot 26 ijar - 18 mei 5628 / in den ouderdom van 48 jaren / Z.R.I.V.".

Grafteken uit het laatste kwart van de negentiende eeuw

Op de Joodse begraafplaats aan de Kemmer te Oirschot staat een grafteken uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Het hardstenen staande grafmonument heeft een gelobde top en een inscriptie in de Hebreeuwse taal.