R.K. kerk St. Bernadette (Bernadettestraat 2-4, Spoordonk, Oirschot)
R.K. kerk St. Bernadette (Bernadettestraat 2-4, Spoordonk, Oirschot)
De R.K. kerk St. - Bernadette is een driebeukig gebouw met terzijde staande toren en achtkantige doopkapel. De kerk is in 1935-'36 gebouwd naar een ontwerp van A.J.M. Rats in gotiserende stijl, vermengd met stijlelementen uit de school van A.J. Kropholler. Een vage echo van het torensilhouet van de Pieterskerk vinden we in de Bernadettekerk te Spoordonk, uitgevoerd in een sterk vereenvoudigde baksteentrant met vormcitaten uit de Brabantse laatgotiek. Ook de pastorie is aangepast aan dit markante bouwwerk. Het gebouw is in de detaillering aangepast aan de landelijke omgeving. Wat de plattegrond betreft is het een echte 'volkskerk' uit de jaren '30: het kerkvolk is aan twee zijden rond het altaar geschaard en het zicht op het altaar wordt nauwelijks belemmerd door pijlers en dergelijke. Afbeelding: R.K. kerk St. Bernadette
De kerk heeft een torenachtige ingangspartij, een schip van vier traveeën met smalle processiegangen, een iets hoger koor van twee vakken met driezijdige sluiting, aan de noordelijke zijde geflankeerd door een nevenkapel van drie vakken en aan de zuidelijke zijde door een uitgebouwde biechtstoel en sacristie met toren. Links van de westelijke ingangsgevel bevindt zich een achthoekige doopkapel. Het gehele gebouw is opgetrokken uit baksteen en heeft een plint van ratels. Tegen de muren staan lage maar zeer zware steunberen met natuurstenen afzaten. Schip en koor worden gedekt met zadeldaken, voorzien van verbeterde Hollandse pannen. Hemelwater wordt afgevoerd door boven de afzaten van de steunberen geplaatste waterspuwers. De zijbeuken worden met lessenaardaken gedekt. In zowel schip als zijbeuk zijn spitsboogvensters toegepast. In de lichtbeuk hebben deze een bakstenen vork- en kettingboogtracering. Tegen de zuidzijde van het driezijdig gesloten koor staat een trapsgewijs verjongende, in plattegrond vierkante toren van vier geledingen. Het bouwwerk heeft overhoekse steunberen en een tentdak met verbeterde Hollandse pannen, bekroond met een smeedijzeren kruis. Op de vierde geleding wijzen een opgeklampt hijsluik en spitsboogbiforen op de aanwezigheid luidklokken; het bijbehorende uurwerk is versierd met een polychroom tegeltableau. De westelijke façade heeft een hoog opgemetselde, trapsgewijze verjongende torenachtige gevel waarin een klok is gehangen. Centraal is een spitsboogportaal met opgeklampte deuren, waarboven in een spitsboognis een kalkstenen beeld van de H. Bernadette. Rechts van het portaal is een terra-cotta gevelsteen met wijdingskruisen en het opschrift: "AD. / MCMXXXV / XI Nov.". Erboven een hardstenen steen met de tekst: "Primum Lapidem / posuit J. van Gestel / Parochus / 11 nov. 1935 / Majestas Domini / implevit Domum / par. 2.7. / A.J. Rats architect". Links van de façade staat de achthoekige doopkapel met achtzijdige, ingesnoerde spits met daktegels. In het interieur vallen de kleine ronde pijlers met korfbogige scheibogen op. Het brede schip heeft grote intercolumnia. De kerk wordt overkluisd door gemetselde, samengestelde kruisribgewelven met getande gordelbogen. De westelijke orgelgalerij boven de hoofdingang heeft samengestelde spitsbogige kruisgewelven. De smalle zijbeuken worden overkluisd door spitsbogige driekwart tongewelven. In de apsis een gemetselde culot. Het koor is door een triomfboog van het schip gescheiden. In de noordelijke kapel vallen de sterk gebombeerde samengestelde kruisribgewelven op. In het interieur zijn onder meer van belang de oorspronkelijke elementen zoals het ongepolychromeerde kruisbeeld (1938, Van Eck), de marmeren communiebanken met ajour in brons uitgevoerde roosters (met pelikaan, lavende herten, vissen en mand met broden) en bijbehorend marmeren eucharistiealtaar met bolpotige stipites, de tussen twee pijlers in het koor geplaatste preekstoel met smeedijzeren hekwerk; de tegelvloer in het koor (met lavende herten) en de (lager gelegen) tegelvloer in het schip (in verschillende grijstinten), de houten kerkbanken met opvallend aangebrachte pen-gatverbindingen en de geglazuurde kunststenen wijwatervaten bij de portalen.
De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden in het Interbellum en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de traditionalistische volkskerk. Het heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering die onder meer verwijst naar het silhouet van de oude toren van Oirschot en is van kunsthistorisch belang door de interieuronderdelen. Het gebouw is tevens van belang als voorbeeld van het oeuvre van de architect Rats. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering verbonden met de ontwikkeling van het kerkdorp Spoordonk. Het is van belang vanwege de architectuurhistorische, typologische en functionele zeldzaamheid.
Bij de RCE maakt deze kerk deel uit van complex Bernadettestraat 1, 2 en 4a t/m 4d Oirschot. Complexonderdelen: Bernadettestraat 1, H.Josephschool Bernadettestraat 2, R.K. Kerk (Bernadettekerk) Bernadettestraat 4a, 4b, 4c, 4d, Voormalige pastorie (thans 4 woningen)
Bedevaart
Aan deze kerk is de volgende bedevaart gekoppeld: Cultusobject: H. Bernadette Soubirous Datum: Zondag voor en zondag na 16 april Periode: 1948 - ca. 1965 Locatie: Parochiekerk van St. Bernadette Adres: Bernadettestraat 2-4, 5688 KN Spoordonk Gemeente: Oirschot Provincie: Noord-Brabant Bisdom: 's-Hertogenbosch Samenvatting Om de kosten van de kerkbouw op te vangen werd in 1948 door pastoor J. van Gestel in Spoordonk een bedevaartweek ter ere van Bernadette Soubirous ingesteld. Op de zondag voor en de zondag na 16 april werden bedevaartmissen en een lof met kinderzegening gehouden. Op die tweede zondag vond na het lof ook een kinderhulde plaats. Na de dood van pastoor Van Gestel in 1956 liep de belangstelling sterk terug.
