Molen op den Elding te Gemert

Uit Erfgoedwiki
Ga naar: navigatie, zoeken

HeerlijckHistorisch.png De Bijenkorf

Gemert. Molen de Bijenkorf.

De prachtige molen de Bijenkorf is in 1908 in Gemert herbouwd als korenmolen, maar haar geschiedenis gaat veel verder terug. De molen werd namelijk oorspronkelijk in 1665 als papiermolen gebouwd in Zaandijk. Ze droeg toen de naam De Veenboer. Het type is een achtkante stellingmolen. Een stellingmolen is een geavanceerd type windmolen. Een oud type molen als de standerdmolen in Bakel moest vanaf de kap bovenaan de molen gedraaid (gekruid) worden als de wieken naar de wind moesten worden gedraaid. Een stellingmolen is echter een type buitenkruier. Het kruiwerk, het mechanisme waarmee de molen naar de wind werd gedraaid is buiten de molen aangebracht, en dus makkelijker toegankelijk dan als je eerst naar de kap moest klimmen. Het systeem werkt via houten balken (de staart) die bovenaan de molen vastzitten en beneden aan een rad of lier vastzitten die het geheel draait. De nieuwe 'staart' maakte ook een slankere vorm van het bovendeel van de molen mogelijk. Dat bovendeel hoefde minder stevig te zijn om de wieken te dragen want ze kregen aan de andere kant tegenwicht van de zware houten balken van de staart. De Bijenkorf is daar een goed voorbeeld van. Deze vorm verbeterde het vermogen/energieopbrengst van de molen aanzienlijk. De eerste buitenkruier ontstond in 1573 en vanaf 1800 begonnen ze ook in het Peelland te verschijnen. Er zijn verschillende types maar De Bijenkorf is de enige stellingmolen (met stelling tussen boven- en onderbouw)in de Peel en is dan ook een Rijksmonument. De houten achtkante bovenbouw is gedekt met riet en rust op een onderbouw die deels van hout en deels van baksteen is. Op de baard van de molen zijn twee bijenkorven afgebeeld. Dit symbool verwijst naar de vroegere eigenaar, de papierfabrikant Honig. De firma Honig Breet werd in 1879 opgeheven. Na enige tijd als pelmolen te hebben gefungeerd kwam de molen in handen van een sloopfirma die hem afbrak en weer opbouwde in Gemert.

Gemert. Detail molen de Bijenkorf.

Bij de komst van een nieuwe molen begon een hevige concurrentiestrijd met de bestaande molens in het gebied. De Bijenkorf, als nieuwkomer is dan ook vaak van eigenaar veranderd sinds haar komst naar Gemert. De naam De Bijenkorf kreeg de molen pas in Gemert, omdat er immers bijenkorven op de baard waren afgebeeld. In 1970 werd de sterk vervallen molen aan de toenmalige gemeente Gemert verkocht en in 1974 werd de restauratie afgesloten waarbij de onderbouw twee meter werd verhoogd en het teerpapier werd vervangen door een rietbedekking. In 2004 kreeg de molen een nieuw wiekenkruis. De molen is maalvaardig en wordt bediend door vrijwillige molenaars.

Bronnen:

W. van Heugten, W. van Heugten, Molens in Peelland, 1982, Peellandse Molenstichting, Vlierden