Gevangenisgebouwtje Theo Stevenslaan, Dorplein
Gevangenisgebouwtje Theo Stevenslaan, Dorplein
Deze voormalige gevangenis is een markant klein gebouwtje, zonder huisnummer, gelegen tegenover Theo Stevenslaan nr. 30 op perceel 04734. Het "prisonneke" in Dorplein staat sinds 16-4-1987 op de gemeentelijke monumentenlijst. Vroeger was het zo dat voor de handhaving van het gezag diensten (zoals de politie) nodig waren die voor die handhaving vaak ook de beschikking hadden over gevangenissen of gevangeniscellen als onderdeel van een groter gebouw. Het gevangeniskot was hier natuurlijk nodig vanwege de grote toeloop van mensen rond het station Budel-Schoot. Het gebouwtje is rond 1905 gebouwd door de Zinkfabriek om dienst te doen als gevangenis. Dorplein was helemaal eigendom van de Zinkfabriek. De voorzieningen voor de mensen werden dan ook door de fabriek verzorgd. Zo ook het bewaren van de orde, waarvoor men mensen in dienst had. Om "ondeugden" zoals vechtersbazen, stropers, smokkelaars, dronken mannen etc. tijdelijk vast te kunnen zetten werd dit "prisonneke" gebouwd. Door de bazen van de Zinkfabriek werd Frans gesproken, vandaar dat het gebouwtje prison werd genoemd. Door de Dorpleiners werd er, vanwege de afmetingen, het verkleinwoord van gemaakt: "prisonneke". De afmetingen van het gebouw zijn 4.92 bij 3.24 meter met een hoogte van 3.45 meter. Alle hoeken zijn voor van dubbele steunberen die tot 1.90 hoogte reiken. Het heeft een dak en is gemetseld met Waalse stenen met siermetselwerk.
In de registeromschrijving van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed vinden we de volgende omschrijving: Gevangenisgebouwtje, gebouwd in 1898 in Budel-Dorplein. Het gebouwtje in ambachtelijk-traditionele vormen maakt onderdeel uit van het fabrieksdorp, zoals dat vanaf 1892 werd opgezet door de gebroeders Dor ten behoeve van de door hen opgerichte zinkfabriek. Het is anno 2011 in gebruik als schuur. Het eenlaagse rechthoekige gebouwtje heeft gevels van rode Belgische baksteen en een plat dak. De hoeken zijn versterkt met steunberen, de muren zijn verlevendigd door lisenen, twee blinde rondboognissen in elke zijde en een dubbele tandlijst onder de dakrand. Aan de voorzijde bevinden zich twee dubbele eikenhouten paneeldeuren met een stalen plaat ertussen. De deuren van de twee afzonderlijke cellen zijn voorzien van afschuiningen en verstevigd met ijzerbeslag. Boven beide deuren is er een getoogd getralied bovenlicht. Vlak onder de sierrand bij het dak staat de voormalige functie aangegeven: "prison". De zijgevels zijn blind. In de achtergevel bevinden zich twee getoogde hoog in de gevel geplaatste raampjes, voorzien van tralies. Hieronder bevindt zich tussen een houten vakwerkgedeelte een verticale sleuf, die nu is dichtgezet. Mogelijk werd via deze opening eten en drinken aangereikt.
Afbeelding: De gevangenis van Dorplein
